15 kwietnia 2007 r. zmarł Jerzy Janicki - polski pisarz, dramaturg, dziennikarz, scenarzysta radiowy i filmowy, związany ze Lwowem i Bieszczadami. Twórca nowego gatunku w radiu europejskim – radiowej powieści rodzinnej.
Przyszedł na świat w Czortkowie w Małopolsce Wschodniej w rodzinie notariusza i kapitana rezerwy w korpusie oficerów sądowych Wojska Polskiego Zdzisława Janickiego. Lata chłopięce i młodość spędził we Lwowie, na Łyczakowie w rodzinnej kamienicy przy ulicy Łyczakowskiej. Uczęszczał do VI Gimnazjum Męskie im. Stanisława Staszica. Jego stryj, oficer Wojska Polskiego, w 1940 został ofiarą zbrodni katyńskiej. Po zakończeniu II wojny światowej Jerzy Janicki musiał, jak wielu innych, opuścić swój ukochany Lwów. Trafił na krótko na ziemie odzyskane. W latach 1947–1948 studiował polonistykę na Uniwersytecie Wrocławskim (do Wrocławia trafił także jego ojciec, który po pobycie w niemieckim oflagu, po wojnie został notariuszem w tym mieście). Potem do Krakowa, gdzie rozpoczął pracę jako dziennikarz sportowy. Następnie przeniósł się do Warszawy, gdzie już jako zawodowy dziennikarz pracował w różnych redakcjach, m.in. jako reporter w czasopismach „Razem” i „Pokoleniu”. Od 1952 na łamach tygodnika „Świat” dość regularnie publikował reportaże i opowiadania. W 1977 odwiedził Lwów po raz pierwszy po wojnie. Zamieszkiwał na warszawskiej Sadybie.
Za jego debiut literacki uznawany jest reportaż pt. Nylon zamieszczony na łamach tygodnika „Świat” w 1953. Był autorem wielu tomów opowiadań, m.in. Kłaniaj się drzewom, Nieludzki doktor (opowieści przerobione z wcześniejszych scenariuszy filmowych[4]), Biografia w walizce. Jego sfilmowane opowiadania bieszczadzkie – takie jak Wolna sobota, Hasło, Kino objazdowe, Niespotykanie spokojny człowiek – mają swój udział w mitologizacji Bieszczadów, gdzie chętnie odpoczywał od aktywnego życia. W Zatwarnicy Janicki organizował coroczne przeglądy filmów o Bieszczadach z udziałem najwybitniejszych polskich aktorów i reżyserów. Po książce eseistycznej Ni ma jak Lwów (1991), stanowiącej swoistą literacką, poetycką monografię Lwowa, nawiązującej do przedwojennej książki Stanisława Wasylewskiego Lwów (z cyklu „Cuda Polski”), Jerzy Janicki wydał w połowie lat 90. pierwszą swoją lwowską trylogię Cały Lwów na mój głów (1993), Towarzystwo weteranów... znam tych panów (1994), A do Lwowa daleko aż strach (1995). W tych trzech ilustrowanych książkach mieszają się konwencje: gawędy, reportażu, felietonu, zapisu faktu biograficznego, antologii, anegdoty i dowcipu, powiedzonek oraz notek encyklopedycznych. Rok po śmierci Jerzego Janickiego ukazał się jego zbiór opowiadań pt. Opowieści bieszczadzkie.
W 1954 podjął pracę w redakcji literackiej Polskiego Radia, co okazało się momentem przełomowym w jego biografii artystycznej. Z czasem zaczął w radiu redagować magazyn satyryczny „Parnasik”, cieszący się ogromną popularnością i skupiający wokół siebie wybitnych polskich aktorów i satyryków. Podobnym uznaniem cieszyła się inna audycja paraliteracka „Krasnoludki są na świecie”, redagowana wspólnie z Andrzejem Kudelskim.
Jerzy Janicki uważany jest za prekursora nowego gatunku w radiu europejskim – radiowej powieści rodzinnej. To on był animatorem i współtwórcą popularnych "Matysiaków", emitowanych w Jedynce nieprzerwanie, co tydzień od 15 grudnia 1956. Był też autorem kilkudziesięciu słuchowisk radiowych – w tym choćby wielokrotnie nagradzanego Koty to dranie, Tragarz puchu, Hasło – i trzykrotnie reprezentował Polskę na Prix Italia najbardziej prestiżowym, międzynarodowym konkursie dla twórców radiowych i telewizyjnych.
Jerzy Janicki uchodzi za twórcę polskiego serialu. Był jednym z najwybitniejszych polskich scenarzystów. Był autorem scenariuszy do 18 filmów fabularnych, m.in. do: Przerwany lot z Elżbietą Czyżewską 1964; Bumerang z Barbarą Brylską 1966, Trzy kroki po ziemi z Tadeuszem Fijewskim i Ewą Wiśniewską 1965, Człowiek z M-3 z Bogumiłem Kobielą 1968, Milion za Laurę z Tadeuszem Rossem 1971, Hasło z Wirgiliuszem Gryniem 1976, Wolna sobota z Wojciechem Siemionem i Zdzisławem Wardejnem 1977, Wesołych świąt z Januszem Kłosińskim 1977, Koty to dranie 1978, Tragarz puchu z Ewą Sałacką 1983, Pastorale Heroica z Wirgiliuszem Gryniem 1983, Ultimatum z Wirgiliuszem Gryniem 1984, Kino objazdowe 1986, Koniec sezonu na lody z Anną Frankowską 1987, Spadek 1988, Urodzony po raz trzeci z Anną Ciepielewską 1989
Był też autorem scenariuszy seriali telewizyjnych: Umarłem, aby żyć z Januszem Bukowskim,, Przygody psa Cywila z Krzysztofem Litwinem 1970 dialogi, Polskie drogi z Karolem Strasburgerem i muzyką Andrzeja Kurylewicza,, Ballada o Januszku z Lidią Szukszyną,, Dom – scenariusz napisany wspólnie z Andrzejem Mularczykiem, z Wacławem Kowalskim i muzyką Waldemara Kazaneckiego, Parada oszustów – scenariusz napisany wspólnie z Andrzejem Kudelskim, Witoldem Adamkiem oraz żoną Krystyną Czechowicz-Janicką, Jest jak jest ze Zbigniewem Buczkowskim 1994. Po ukończeniu pracy nad serialem Polskie drogi w 1977 przygotowywał scenariusz filmu opartego na faktach pt. Rok olimpijski, opowiadającego o olimpiadzie zorganizowanej w stalagu podczas II wojny światowe.
Od końca lat 80., kiedy przestały obowiązywać ograniczenia cenzury, Jerzy Janicki zaczął realizować filmy o tematyce lwowskiej. Powstał również świetny cykl wywiadów ze sławnymi członkami lwowskiej diaspory pt. Salon lwowski, przekształcony następnie w Salon kresowy, obejmujący również Wołyń i Wileńszczyznę. W tym czasie Jerzy Janicki był pomysłodawcą i uczestnikiem wielu audycji telewizyjnych o Lwowie, jego kulturze i historii, m.in. głośnych reportaży Stanisława Auguścika pt. Podróże na Kresy. Dla nielicznych Polaków, którzy zostali w pojałtańskim Lwowie, organizował różnego rodzaju imprezy artystyczne z udziałem czołowych polskich artystów. Członek Towarzystwa Miłośników Lwowa, od 1988 był prezesem Oddziału Stołecznego Towarzystwa. W 2005 doprowadził, wspólnie z Henrykiem Janasem i prof. Stanisławem Nicieją, do zakończenia, według własnego scenariusza, dziesięcioodcinkowego filmu Strażnice kresowe Rzeczypospolitej: Buczacz, Brzeżany, Chocim i Okopy Świętej Trójcy, Jazłowiec, Kamieniec Podolski, Krzemieniec, Olesko i Podhorce, Trembowla, Zbaraż, Żółkiew.
Do wyjazdu w Bieszczady został namówiony przez autora muzyki do filmu Milion za Laurę, Marka Sarta, wraz z którym po ukończeniu scenariusza po raz pierwszy przebywał w okolicach Cisnej pod namiotami w 1969. Uznał wtedy, że tamtejsze widoku przypominają mu Kresy (pasma górskie kojarzyły się z Gorganami i Czarnohorą). Od tamtej chwili nieustannie wracał do tego magicznego fragmentu Polski. Jak sam przyznał, Bieszczady stanowiły dla niego namiastkę wschodniej Galicji i przebywał tam, jako że nie można było odwiedzać Kresów. Na początku lat 90. kupił posiadłość w miejscowości Chmiel w gminie Lutowiska, która stała się dla niego i jego rodziny drugim domem, odwiedzanym w wakacje, święta czy weekendy. Rzeka San przepływająca przez wieś przypominała Janickiemu Prut w Jaremczu, gdzie przed 1939 spędzał wakacje. To właśnie w Chmielu czuł się w pełni zrelaksowany, a bieszczadzki krajobraz do złudzenia przypominający Gorgany i mała odległość od ukochanego Lwowa (ok. 70 km w linii prostej), napawały go prawdziwie twórczym natchnieniem. To w Bieszczadach powstały obszerne fragmenty scenariuszy m.in. do serialu Dom i Ballady o Januszku, a letnie i zimowe odcinki powieści radiowej Matysiakowie przez lata tworzone były właśnie pod Otrytem.
Spotkanie z tą niezwykłą polską krainą zaowocowało fascynacją Janickiego mieszkającymi tu ludźmi, ich losami i wręcz niecodzienną propagowaną przez nich filozofią życia. Niemal narkotycznie wsłuchiwał się w opowieści snute przez bieszczadników przy biesiadnych stołach i ogniskach. Rzeczywistość Bieszczadów przetransformowana została przez Janickiego na język prozy, radia i kina. Szerokiej publiczności objawiła się w formie słuchowisk radiowych, zaadaptowanych jako filmy telewizyjne, takie jak Hasło, Wolna Sobota i Wesołych świąt oraz zbioru kultowych już Opowiadań bieszczadzkich filmów.
Zmarł 15 kwietnia 2007 w Warszawie.
Jerzy Janicki w DZIALE HISTORIA-KULTURA PAI
POLONIJNA AGENCJA INFORMACYJNA - KOPIOWANIE ZABRONIONE.
NAPISZ DO REDAKCJI - PODZIEL SIĘ WIADOMOŚCIĄ
Wyjątkiem jest uzyskanie indywidualnej zgodny redakcji, wówczas zgodnie z prawem autorskim należy podać źródło:
Polonijna Agencja Informacyjna, autora - jeżeli jest wymieniony i pełny adres internetowy artykułu
wraz z aktywnym linkiem do strony z artykułem oraz informacje o licencji.
Projekt w 2023 roku dofinansowany ze środków Kancelarii Prezesa Rady Ministrów
w ramach konkursu Polonia i Polacy za Granicą 2023
Publikacja wyraża jedynie poglądy autora/ów i nie może być utożsamiana z oficjalnym stanowiskiem Kancelarii Prezesa Rady Ministrów
